Iğdır Milli Cumhuriyeti

Osmanlı Devleti ve Bolşevik Rusya’nın resmi olarak tanıdığı Mavera-i Kafkasya Cumhuriyeti Meclisi tarafından Başkenti Melekli olan, Ali Ekber Tufan’ın kurduğu Iğdır Milli Cumhuriyeti, resmi olarak tanınmış ‘İlk Türk Cumhuriyeti’ unvanı arşiv ve kaynaklarca ispatlanmıştır. Ali Ekber Tufan Vikipedia Link:http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Ekber_Tufan.

    Aras Türk Hukümetini ve Cenubi Garb-i Kafkasya Hükumeti kendisinden daha sonra kurulmuş ve iş birliği amaçlı katılım sağlanmıştır. Iğdır Milli Hükumeti Kuvvetleri tarafından Erivan zapt edilmek üzereyken bölgeye gelen İngiliz birlikleri Ermenilere silah yardımında bulunmuş, General Nazarbekov ve Dro son anda kurtulmuşlardır. Azerbaycan’la birleşme aşaması engellenerek Iğdır halkı yüzünü Doğu Beyazıt’ta ki Türk Tümenine çevirmiş ve daha sonra TBMM Ordusu Iğdır’a girmiştir.(General Harbord Raporları sayesinde) Bknz: Bölgeyi yönetimi altına almak isteyen Rusya buraya Ermenilerin yerleşmesini desteklemiş ve Ermeniler’i yerleştirdiği Revan şehrinin adını Erivan olarak değiştirmiştir.

    Ermeniler, Revan Hanlığı’nın toprakları üzerinde yeni Ermeni köyleri kurdular. 1905 yılında Rusya’da çıkan ayaklanma, Çar II. Nikolay’ı meşrutiyet yönetimini ilan ettirmek zorunda bıraktı. Meclise Iğdır çevresinden 2 milletvekili (Ali Ekber Tufan ve Ali Mirza Bey) gitti.1914 yılında I. Dünya Savaşı başladığında Enver Paşa’nın 100.000 kişilik bir orduyla yola çıksa da Sarıkamış Faciası sebebiyle herhangi bir ilerleme kaydedilememiştir.

RUS İHTİLALİ VE IĞDIR MİLLİ CUMHURİYETİ

  1917′de patlak veren Rus İhtilali, Iğdır ve çevresinde bir otorite boşluğu yarattı. Bu boşluktan dolayı Türkler ve Ermeniler anlaşarakMeleklili Ali Ekber Tufan başkanlığında 5 Ermeni ve 5 Türk’ten oluşan Iğdır İcra Komitesi’ni 10 Mayıs 1917′de kurdular. Ermenilerin Mart 1918′de Bakü’ye saldırması üzerine baş gösteren anlaşmazlıklardan ötürü Ermeniler komiteden istifa etti.Hükumet konağı Iğdır merkezinden Melekli’ye taşındı Şu an Iğdır’a bağlı bir belde olan ama o yıllarda bir köy olan Melekli’ye taşınan hükumetin ihtiyaçlarını Kaçardoğanşalı köyünden Abbasoğlu Süleyman ve Iğdırmavalı Meşedi Tüccar Abbas Vurgun karşılıyordu.Başkent Melekli olmak üzere, Tuzluca, Aralık,Şerur, Vedibasar, Zengibasar ve Serdarabad’ı kapasayacak şekilde Iğdır Milli Cumhuriyeti ilan edildi.Başkanlığına Ali Ekber Tufan getirilen bu Cumhuriyet, Osmanlı Devleti Ve Bolşevik Rusya tarafından tanınan Mavera-i Kafkasya Cumhuriyeti (SEYM)Meclisi tarafından tanındı.Bu sebeple Iğdır Cumhuriyeti, ‘Bağımsız İlk Türk Cumhuriyeti’ olmuştur.

  ERMENİ SALDIRILARI VE MELEKLİ KUVVETLERİ

Ermeni milislerin saldırılarının artmaya başlaması üzerine işbirliği halinde olan Iğdır, Melekli; Karakoyunlu, Aralık ve Zengibasar’dan oluşan bir ordu kuruldu. Kafkasya’da Türk Halklarını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayına katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır halkı üzerinde oluşan soykırım endişelerini belirterek Mehmed Emin Resulzade’nin yardımlarıyla temin ettiği silahları Iğdır’a ulaştırmıştır.Silahlandırılan Iğdır Milli Cumhuriyeti Kuvvetlerine, Kazım Karabekir’in talep üzerine gönderdiği, içinde Şehit Çankırılı Mehmet Çavuş’unda bulunduğu bir manga eğitim veriyordu. Drastamat Kanayan Liderliğindeki Ermeni milislerin ilk ciddi saldırısı Aralık 1919′da başladı. Bunun üzerine Iğdır’da en kalabalık birliği melekli olmak üzere Vedibasar’dan Abbas Kulu Bey 2000, Tuzluca’dan Şamil Ayrım 300, Aralık’tan Merdanoğlu Kurban Ali,Meşhedi Bilal Toksöz, Ali Abuzeroğlu, Gani Hacı Muharremoğlu, Settar Hasanoğlu 100’er kişi, Muhtar Bey (Amarat’tan)200, Aşiret Kuvvetleri olarak Ağrı Dağı eteklerinden Hamid Güneş 300 Ali Mirza Bey 300, Hacı Mirza Bey’in 150′si atlı olan 1.500 Yardımcı Kuvvet olarak Nahçıvan’dan Kelbi Ali Han 3000 kişilik ordusu Ermenilerle çatışmaya başladı.